
ژان بودريار
2007- 1929 ¡ فرانسوي
ژان بودريار از رهبران پستمدرنيسم بود كه به خاطر تحليلهايش از واقعيت و «وانمود» شهرت دارد. او با فعاليتهاي اعتراضي و تفسيرهاي برانگيزانندهاش در مورد رويدادهاي جهاني و جامعهي مصرفگرا توجه رسانهها را به خود جلب كرد.
سال ۱۹۲۹ در شهر رِس متولد شد. او در دانشگاه سوربُن پاریس برای تحصیل در رشتهی زبان آلمانی پذیرش گرفت و اولین فرد خانواده بود که دنبال تحصیلات عالی میرفت. رسالهی دکترای او بعدها به عنوان اولین کتاب مهمش با نام «نظام اشیا» (1968) منتشر شد.
از سال ۱۹۶۶ به تدریس جامعهشناسی در پردیس دهم دانشگاه پاریس در نانتر پرداخت. او به مدت بیست سال در این دانشگاه ماند و طی این مدت به متفکری رادیکال تبدیل شد. علایقش گسترده بودند و سیاست، مارکسیسم، عکاسی، فلسفه، روانکاوی، نشانهشناسی، نظریهی ادبی و مطالعات فرهنگی را شامل میشدند.
بودریار در «مبادلهی نمادین و مرگ» (۱۹۷۶) از تحلیلهای اقتصادی گذشتهی خود در مورد فرهنگ مصرفگرا که ملهم از مارکسیسم بودند، فاصله گرفت تا تمرکز بیشتری بر نشانهشناسی، نمادها و جامعه داشته باشد. اما در واقع با انتشار کتاب «وانمودهها و وانمود» در سال ۱۹۸۱ بود که جایگاه خود را به عنوان یک متفکر تثبیت کرد.
داستانهای عبرتآموز
او در این اثر سخت فهم، اعتبار «امر واقعی» را زیر سؤال میبرد و با پیشبینی مسائلی مانند واقعیت مجازی و اخبار جعلی، میگوید ما اکنون با نوعی از تکثیر نشانهها و پیامهای رسانهای مواجهیم که درک ما را از جهان مختل میکند. تشخیص واقعی از غیر واقعی ناممکن شده و تمام آنچه وجود دارد، کپیها یا «وانمودهها» است؛ مفهومی که به شبیهسازی یا «وانمود» جامعهی پست مدرن از واقعیت (با کپی گرفتن از تجربیات یا اشیای اصلی) اشاره دارد. بودریار دربارهی «امر واقعی» میگوید: «آن چیزی است که بتوان آن را بازتولید کرد». هر چه کپی دقیقتر باشد، خطر واقعیتر شدن آن نسبت به نسخهی اصلی بیشتر خواهد بود. مثال معروف او دیزنیلند است که آن را نسخهای آرمانی از آمریکا میداند.
پس از ترک دانشگاه نانتر در سال 1978، در پردیس نهم دانشگاه پاریس (دوفین) و مدرسهی عالی اروپا در سوئیس تدریس کرد. او همچنین سفرهای بسیاری انجام داد؛ به عکاسی پرداخت و در مورد رویدادهای جهانی مانند جنگ خلیج فارس (۱۹۹۰- 1991) و یازدهم سپتامبر (۲۰۰۱) تفاسیری نوشت.
سلبريتيِ روشنفکر
فیلم ماتریکس (۱۹۹۹) که شبیهسازی انسانها توسط ماشینها را به تصویر میکشید، باعث شد تا بودریار به سرعت به یک کالت تبدیل شود. در این فیلم اشارههای مختلفی به کتاب «وانمودهها و وانمود» میشد؛ هرچند بودریار اعلام کرد که این اشارات نتیجهی خوانش نادرست از کتابش بوده است.
منتقدان بودریار، او را به غیر حرفهای و مبهم بودن، متهم کردهاند. با این حال، تحلیلهای قانعکننده و برای برخی پیشگویانهی او همچنان مخاطبان بسیاری را به خود جلب می کند.
بسیاری او را یکی از شارحان مهم خطرات عصر مدرن، و به ویژه فرهنگ و سیاست غرب، میدانند.
بودریار دو بار ازدواج کرد و از ازدواج اولش صاحب دو فرزند شد. وی پس از یک بیماری طولانی در سال ۲۰۰۷ درگذشت.
دیدگاه خود را بنویسید